ইতিহাসৰ কেইখনমান প্ৰভাৱী চুটি ছবি

আবেগ জগাব পৰা, ভাৱ প্ৰকাশ কৰাত ইন্ধন যোগোৱাত তথা দৃষ্টিভংগীক প্ৰত্যাহ্বান জনাব পৰাকৈ চিনেমা অৰ্থাৎ চলচ্চিত্ৰৰ এক বিশেষ শক্তি আছে। আজিৰ তাৰিখত, আজিৰ প্ৰজন্মৰ মনোযোগৰ দৈৰ্ঘ্য বেগেতে বেগেতে কমি গৈ আছে। সেয়ে নতুন যুগক সন্তুষ্ট কৰিবলৈ আজি ছবি সমূহৰ দৈৰ্ঘ্য টুটি আহিল। ছবিৰ মানদণ্ডও কমি আহিল। আৰু ল'ৰা হতে আগৰ উচ্চ মানদণ্ডৰ ছবি নোচোৱও হল। গতিকে ছাত্ৰ তথা চিনেমা উৎসাহী সকলৰ বাবে আমি তলত কেইখন মান চিৰ সমাদিত চুটি ছবিৰ নাম উল্লেখ কৰিছোঁ, আৰু প্ৰত্যেকৰে অলপকৈ আলোচনাও কৰিছোঁ। ছবি কেইখন চুটি কাৰণে আমনিও নাপাব আৰু এইকেইখনৰ সোৱাদ পালে পাছলৈ এনে ধৰণৰ ছবি চাবৰ বাবে ইচ্ছুক হব বুলি মোৰ আশা থাকিল। লগতে ৱৰ্ল্ড চিনেমাৰ প্ৰতি ব্লগটো পঢ়া পঢ়ুৱৈ সকলৰ চখ এটা জাগি উঠিব বুলি আমি বিশ্বাসী। 

১) অ্যঁ ছিয়াঁ অন্ডালোঁ, ১৯২৯ (Un Chien Andalou): এখন ফৰাচী চুটি ছবি। পৰিচালক লুই বুনৱেল। এই ছবি খনৰ সহ লেখক আছিল বিশ্ব বিশ্ৰুত চিত্ৰশিল্পী চালভাদৰ ডালি। ছবি খনৰ নাম টোৰ অৰ্থ হৈছে "এটা অন্ডালুছীয়া কুকুৰ"। এই ষোল্ল মিনিটৰ অগ্ৰণী অধিবাস্তৱবাদী ছবি খনে বেবেৰিবাং, অপৰিমেয় চিন্তা সমূহ আৰু নিজৰ অৱচেতন মনটোৰ গভীৰতাক অন্বেষণ কৰে। ছবি খনৰ দৰ্শনে অধিবাস্তৱবাদৰ আলমত সংগতিহীন ভাৱ প্ৰকাশৰ স্বতন্ত্ৰতাক পৰিমেয় চিন্তাধাৰাৰ দ্বাৰা সমাজত সৃষ্টি হোৱা সীমাবদ্ধতাক বাধা প্ৰদান কৰিবলৈ উদ্গনি যোগায়। 

২) লা জেটে, ১৯৬২ (La Jetée): ক্ৰিছ মেকাৰ এই চুটি ছবি খনৰ প্ৰায় সকলো দৃশ্যাংশ স্থিৰ চিত্ৰৰ গ্ৰহনেৰে কৰা হৈছে। কোনো চিনেমেটোগগ্ৰাফী নকৰাকৈ ইমান ধুনীয়াকৈ প্ৰেম, সোঁৱৰণ, সময় যাত্ৰা বৰ সুন্দৰকৈ ফুটাই তোলা হৈছে। একোখন স্থিৰ চিত্ৰই চৰিত্ৰ সমূহৰ ভাৱ বৰ সহজে দৰ্শকে বুজি পোৱাকৈ ছবিখন নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। ছবিখনে অস্তিত্ববাদ আৰু সময়ক পিঠি দিব নোৱাৰা প্ৰকৃতিক আৱিষ্কাৰ কৰে। 

৩) এ ট্ৰিপ টু দি মুন, ১৯০২ (A Trip to the Moon): এই ছবিখনক পৃথিৱীৰ প্ৰথম চাইন্স ফিকশ্যন ছবি বুলিব পাৰি। জৰ্জে মিলিয়ে, পেছাত এজন চাৰ্কাছমেন, যাদুকৰ এই ছবি খনৰ নিৰ্মাতা আছিল। এইখন ছবিত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে চিত্ৰনাট্য আৰু বিশেষ ইফেক্ট ব্যৱহাৰ হৈছিল। ছবি খন আজিৰ তাৰিখত এক মাইলৰ খুঁটি। এইহেন পৰিচালক জনৰ বহুতো ফিল্ম প্ৰিণ্ট কালক্ৰমত হেৰাই গ'ল। তথাপিও স্বনাম ধন্য ছবি পৰিচালক মাৰ্টিন স্কৰ্চেছেৰ উদ্যোগত মিলিয়েৰ বহু কেইখন ছবিৰ প্ৰিণ্ট পুনৰ উদ্ধাৰ কৰা হয়। 

৪) মথলাইট, ১৯৬৩ (Mothlight): মাত্ৰ চাৰি মিনিটৰ ষ্টেন ব্ৰাখেজৰ এই পৰীক্ষামূলক ছবি খন আজিৰ তাৰিখত বিপুল সমাদৃত। আটাইতকৈ আচৰিত কথা যে এই ছবি খন কোনো কেমেৰাৰ সহায় নোলোৱাকৈয়ে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ব্ৰাখেজে পোক, পৰুৱা, চগাৰ পাখি, গছৰ পাত, আৰু অন্য প্ৰাকৃতিক সামগ্ৰী ব্যৱহাৰ কৰিছিল, যাক স্পাইচিং টেপৰ পতাত থেচি এটি দৃশ্য কবিতাৰ ৰূপ দিছিল। ছবি খনে জীৱন, মৃত্যু আৰু সময়ৰ পৰিক্ৰমাক দৰ্শায়। "মথলাইট" এ ব্ৰাখেজৰ দৰ্শনক প্ৰতিফলিত কৰে, যিয়ে ঐতিহ্যগত দৃষ্টিৰ বাহিৰে পৃথিৱী দেখিবলৈ আৰু অনুভৱ কৰিবলৈ আগ্ৰহী কৰে। চাৰি মিনিটৰ এই চুটি ছবি খন এটি কাব্যিক দৰ্শন আৰু ক্ষণস্থায়ী মুহূৰ্তৰ সৌন্দৰ্যৰ শৈল্পিক উদ্ভাৱনৰ শক্তিৰ সাক্ষ্য। 

৫) দ্য এৰাইভেল অৱ এ ট্ৰেইন, ১৮৯৫ (The arrival of a train): অগস্তে আৰু লুই লুমিয়েৰ দ্বাৰা পৰিচালিত এই ছবি খন এখন চিংগল শ্বট দৃশ্যৰ ফিল্ম যিয়ে ষ্টেচনত গৈ থকা এখন ৰেল তুলি ৰাখিছে। এই চুটি ছবি খনে প্ৰায়েই চলচিত্র উদ্যোগত বাস্তৱবাদ আৰু তৎকালীনতাৰ অনুভূতি উদ্ভাৱনৰ বাবে যশ বুটলিবলৈ সক্ষম হয়। দৃশ্যটোৰ সাধাৰণতাই তাৰ গভীৰ প্ৰভাৱক দৰ্শাই। এই ছবি খন চাই থকা অৱস্থাত কিছু দর্শকে নিজৰ আসনৰ পৰা লাফ মাৰি পলাইছিল বুলি জনা যায়, তেওঁলোকে ভাবিছিল যে ৰেল খনে পৰ্দা ফালি ওলাই আহি তেওঁলোকক চেপি মাৰিব। এইখন ছবিয়েই ভবিষ্যতৰ ছবি সমূহৰ বাবে এক মাইলৰ খুঁটি ৰূপে পৰিগণিত হয়। 

৬) দ্য আনচেঞ্জিং ছী, ১৯১০ (The Unchanging Sea) ডি. ডব্লিউ. গ্ৰিফিথৰ দ্বাৰা পৰিচালিত এই ছবিখন এক মর্মান্তিক  কাহিনীৰে পুষ্ট, যিয়ে সময়ৰ পৰিক্ৰমা আৰু মানৱ অনুভৱৰ স্থিৰতাৰ ৰূপক হিচাপে সাগৰ খনক ব্যৱহাৰ কৰিছে। ছবি খনৰ কবিতামূলক চিত্ৰ আৰু আবেগিক গভীৰতাই প্রেম, ক্ষতি, আৰু স্থিতিশীলতাৰ বিষয়বস্তু সমূহ প্ৰতিফলিত কৰিছে লগতে মানুহৰ দৃশ্য-কথনৰ শক্তি আৰু অন্তৰ আত্মাৰ স্থায়ীত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। গ্ৰিফিথৰ ক্ৰছ-কাটিং কৌশল আৰু দৃশ্য পৰিক্ৰমাই দৰ্শকৰ অভিব্যক্তি পৰিবৰ্তন কৰাত সক্ষম হৈছে। 

৭) টু, ১৯৬৪ (Two): সত্যজিৎ ৰায়ৰ এই ষোল্ল মিনিটৰ ছবি খনৰ বিষয়বস্তু সহজ যদিও ই অত্যন্ত গভীৰ ফিল্ম, যিয়ে দুটি বিভিন্ন সামাজিক, আৰ্থিক পৰিপ্ৰেক্ষিতৰ পৰা অহা শিশুৰ জীৱন যাপন তুলনা কৰে। ছবিৰ কাহিনীভাগ উপমাৰ জৰিয়তে কোৱা হৈছে, যিয়ে মানুহৰ নিষ্পাপতা, সুবিধা, আৰু সংযোগ প্ৰতিফলিত কৰে। ৰায়ে মানুহৰ আবেগ, অনুভৱৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিয়েই "টু" সামাজিক অসমানতা আৰু শিশুৰ জটিলতাৰ এক অস্থায়ী অনুসন্ধান হিচাপেৰে গঢ় দিছে। এই ছবি খনে মানৱতাবাদৰ সহানুভূতিৰ এটি শক্তিশালী স্মৰণ উন্মোচন কৰে। 

এই চুটি ছবিসমূহ কেৱল কেমেৰাৰ বন্দী হোৱা চলমান ছবিয়েই নহয়; এই ছবি সমূহে পৃথিৱী খনক এক বেলেগ দৃষ্টিভংগীৰে আৰু সাধাৰণ দৃষ্টিতকৈ সুকীয়াকৈ বুজিবলৈ বিভিন্ন প্ৰকাৰে শিকাইছে। এই ছবি সমূহ অধ্যয়ন কৰিলে, ছাত্ৰসকলে ফিল্মমেকিঙৰ শৈল্পিক আৰু দৰ্শনীয় দিশসমূহৰ ওপৰত অন্তৰ্দৃষ্টি লাভ কৰিব পাৰিব।

হীৰক জ্যোতি মেধী

প্ৰথম ষাণ্মাসিক